140. Doctor Vlimmen De Luxe

Een van die bestsellers waarvan de meeste mensen nu alleen nog de titel kennen - of de titel van de verfilming dan nog meestal - is de roman Doctor Vlimmen van Mr. A. Roothaert. Al vermeldt de titelpagina het jaartal 1937, het boek verscheen officieel in december 1936 (en werd vermeld in het Nieuwsblad voor den boekhandel van 15 december 1936).

A. Roothaert, Doctor Vlimmen (1936): titelpagina (fragment)

De eerste druk daarvan was overigens helemaal geen bestseller. Bijna een heel jaar lang duurde het voor de verkoop op gang kwam en de eerste 2000 exemplaren waren verkocht. Uitgeverij W.L. Salm & Co in Amsterdam dacht er 1500 te kunnen slijten aan het algemene publiek en ongeveer 400 aan dierenartsen. Want de roman gaat over het leven van een dierenarts op het Brabantse platteland. De veearts lijkt ongetrouwd samen te wonen met zijn zuster, maar is in werkelijkheid nog steeds getrouwd met een 'hysterisch devote vrouw' met wie hij allang niet meer onder één dak verkeert. Hij probeert van haar te scheiden, maar de katholieke kerk belemmert dat. De anti-katholieke toon van het boek zorgde ervoor dat het verboden werd (althans voor katholieken) en dat het onder de toonbank moest worden verkocht (althans onder de grote rivieren). 

Advertenie in Algemeen Handelsblad, 3 december 1938

Uiteindelijk zouden waarschijnlijk tussen een half en een heel miljoen exemplaren de lezers bereiken, het boek werd vertaald en verfilmd.

De uitgever zag er aanvankelijk niet zo'n succes in, maar liet in de exemplaren van de eerste druk tegenover de titelpagina wel vermelden: 'Van dit boek zijn tien exemplaren door den schrijver getekend en genummerd van 1-10'.

A. Roothaert, Doctor Vlimmen (1936): oplageverantwoording

Van die exemplaren was in openbare collecties geen spoor terug te vinden, totdat exemplaar nummer 3 tevoorschijn kwam uit de collectie van Karel Nijkerk. Daarin is voor de oplageverantwoording een aparte pagina ingevoegd waarop ook het op de pers genummerde exemplaarnummer is afgedrukt én waarop Roothaert zijn handtekening heeft geplaatst. Het is een apart genre luxe uitgaven: exclusieve edities van romans die niet tot de literatuur gerekend worden, kortom, luxe lectuur.

A. Roothaert, Doctor Vlimmen (1936):
band luxe exemplaar

Is de gewone editie al een dik boek van 547 pagina's met ruime marges, de luxe editie heeft nog eens extra grote marges. De luxe editie is niet op ander papier gedrukt, maar is wel gebonden in een blauw leren band. De gewone uitgave is in bruin linnen gebonden (er was ook een ingenaaide editie), met voorop een illustratie van een injectienaald en een virus, ontworpen door 'co-op2', een Amsterdams reclamebureau dat werd opgericht door Paul Germonprez.

A. Roothaert, Doctor Vlimmen (1936):
band gewoon exemplaar

Het was intussen wel opvallend dat de uitgeverij die luxe editie maakte. Dit was namelijk pas de tweede roman van Roothaert die tot dan toe detectives had geproduceerd, zoals Onrust op Raubrakken en Spionage in het veldleger en dat laatste boek was inmiddels verfilmd als 'De big van het regiment'. Bij Salm verscheen eerder in 1936 een roman over de filmwereld: De camera loopt en daarvan verscheen geen luxe editie.

A. Roothaert, Doctor Vlimmen (1936): luxe exemplaar

Hoewel de roman een enorm succes werd tot in de jaren vijftig en vervolgens weer vanaf de verfilming in 1977, had de reputatie van Roothaert geleden onder sommige antisemitische passages in enkele detectives, in het aannemen van een literaire prijs tijdens de oorlog, het lidmaatschap van de Nederlandsche Kultuurkamer én het feit dat de persoon waarop hij veearts Vlimmen modelleerde tijdens de oorlog NSB-burgemeester van Eindhoven was. Karel van het Reve vond de beschuldigingen van antisemitisme nergens op slaan en noemde Doctor Vlimmen zijn lievelingsboek.