74. De ongeziene drukker

Aan boord van de Vera, het schip dat vaart van Veracruz naar Bremerhaven (zoals beschreven in de roman Ship of Fools van Katherine Anne Porter), wordt een nieuwskrantje gedrukt El Pi-pi Diario - het kleine dagblad, maar pipi slaat natuurlijk ook op pissigheden.

Katherine Anne Porter, Ship of Fools (1962)

Terwijl ik het boek las, merkte ik dat dit krantje een dramatisch effect in de roman had, maar ik vroeg mij af of de zetters en drukkers zelf, of de drukkerij, verder een rol in de roman zouden spelen.

De scheepspers ('the ship's press') wordt genoemd in verband met het satirisch bedoelde krantje van een groep medische studenten, maar we komen onder de talloze karakters in de roman wel pursers, stewards, de kapitein, de scheepsarts, en ander personeel tegen, maar geen zetters of drukkers.

Wel blijkt er aan boord een kleine bibliotheek te zijn, waarvan La Condesa, zoals de revolutionaire gevangene uit Cuba bekend staat, veel gebruik maakt.

"Romans policiers," said the Doctor. "The students bring them to her from the ship's library. She tells me there is a fine collection on board." (p. 226)

De kapitein blijkt niets van een scheepsbibliotheek af te weten en kan zich niet indenken hoe die romans aan boord van zijn schip gekomen zijn (je proeft een zekere weerzin tegen boeken). Inderdaad heeft het schip geen bibliotheek, maar wel een schrijfkamer, en bij de boeken gaat het om een reeks detectives die door passagiers is achter gelaten op het schip.

Scheepsbibliotheek (eigenlijk schrijfkamer) aan boord van de Roussillon (1936)

Er waren wel degelijk schepen uitgerust met goede bibliotheken, maar veel scheepsbibliotheken op afbeeldingen tonen geen enkel boek, geen boekenkast, maar wel schrijftafels, bureaus voor correspondentie, of kleine leeszalen. In de roman beschikt het schip Vera over een schrijfkamer.

De aan boord gedrukte krant El Pi-pi Diario wordt kennelijk alleen door de studenten zelf gelezen (dat geldt natuurlijk voor veel literaire en humoristisch bedoelde tijdschriften), zoals Porter meldt:

their newspaper, read by no one but themselves (p. 341)

Uit verveling bloedt het krantje dood en bekeren de studenten zich tot schaaktournamenten en pingpong.

Toch wordt er nog steeds gedrukt aan boord. Sommige studenten spannen samen met een gezelschap (eigenlijk een bende) Spaanse dansers en produceren voor hen een nieuw krantje:

"They are publishing some kind of paper again," she told him. "Something for those Spanish dancers. I saw them all reading a printed sheet together and laughing." (p. 343)

Dat is niet de laatste keer dat er naar aan boord gedrukte teksten wordt verwezen. Door de ontwikkelingen tijdens de reis beginnen reizigers zich steeds meer te interesseren voor het zogeheten 'bulletin board'. Daarop worden met punaises berichten vastgepind die (in elk geval deels) gedrukt zijn op de scheepspers.

The bulletin board was the object of uneasy curiosity. It had bloomed out in a number of boldly printed notices, each printed separately and posted flat with thumbtacks. (p. 346)

Het betreft korte beledigende teksten waarvan de personages met naam en toenaam worden genoemd en als de scheepsdokter en La Comtesa zelf worden beledigd verscheurt de dokter een dergelijk bericht voor de ogen van de dansers. Hij wordt uitgelachen.

De teksten worden kennelijk 's nachts gedrukt en hangen de 'next morning' op het 'wallboard in the bar' (p. 351).

Het mededelingenbord is bezaaid met berichten over: 

ship departures and arrivals, maritime strikes and other disturbances in world ports; troubles in Cuba, troubles in Spain, troubels in Germany, knots, latitudes, longitudes, sun risings and settings, phases of the moon, today's prophecies of weather for tomorrow; besides the games and horse races and moving pictures and the ship's pool (p. 403).

Intussen komen we niets te weten over papiersoorten, lettertypen, de zetters en drukkers en de ruimte waar die mededelingen gedurende de nacht worden gezet, in proef gedrukt, geredigeerd, herzien en gedrukt, of hoe ze aan boord worden gedistribueerd. 

Nadat de beledigende berichten van het bord worden geweerd, verschijnen 'scarcely scattered notices' over de volgende haven (p. 354), wat suggereert dat er meerdere plaatsen zijn waar ze worden opgehangen of uitgedeeld.

Bijna aan het einde van de reis - als de dansgroep/dievenbende van boord is en de studenten in de komende haven van boord zullen gaan - wordt iets gezegd over de stijl van het ontwerp:

A ragged-edged imitation of an ancient proclamation (p. 481).

Het door de dansgroep eerder georganiseerde gala loopt uit op drankmisbruik en vechtpartijen en in de loop van de nacht bezoeken een aantal passagiers in gezelschap van 'junior officers' ongeveer het hele schip: de bakkerij, de kombuis, de officiersmess, de machinekamer, terwijl dienbladen met 'cognac, Chartreuse, port, Amer Picon, Rhine wine, and German champagne' in ieder vertrek, op ieder dek, worden aangedragen (p. 459).

Maar de zetterij/drukkerij blijft onbezocht en onbenoemd. Zetters en drukkers dansen en drinken niet mee. Kennelijk.